Workshop Speelsheid en aandachtige betrokkenheid als motor voor creatief vermogen in de klas

Op woensdag 20 april vond de jaarlijkse Conferentie Cultuureducatie met kwaliteit plaats. Ook Creatief Vermogen Utrecht verzorgde een online sessie met de workshop Speelsheid en aandachtige betrokkenheid als motor voor creatief vermogen in de klas. Salomé Nobel (CVU / HKU) gaf de deelnemers samen met Janneke Bakker (leerkracht Nieuwe Regentesseschool.) en Nartano Glijn (oud-schooldirecteur) een inkijkje in hoe je een fysieke, mentale en creatieve staat van zijn, de creatieve grondhouding, kunt ontwikkelen en onderhouden.

Salomé Nobel sprak ooit een leerkracht die verzuchtte: “ik leef meer in de methodes dan in het hier en nu”. Dat was voor haar de start om aan de slag te gaan met ‘in het hier en nu zijn’, één van de vijf pijlers van de creatieve grondhouding. In de workshop lichtte ze de vijf pijlers van de creatieve grondhouding kort toe. Dat zijn:

• In het ‘hier en nu’ zijn mentaal en fysiek
• Kunnen en durven improviseren
• Enthousiasme: je eigen creatieve vermogen inzetten
• Zelfbewustzijn: continu reflecteren
• Kennis van deelaspecten van creatief vermogen/creatief gedrag

Ze wijst de deelnemers op de Bundel Handelen in het hier en nu. De creatieve grondhouding van de leerkracht, die nét bij CVU is verschenen. Daarin bevindt zich ook een poster van ‘Shamy’, het stemmetje dat je in jezelf hoort wanneer je iets doet waar je je voor schaamt. In de bundel is, in het artikel van Linda Rosink en Manja Eland, veel meer te lezen over Shamy, en hoe je met hem om kunt gaan.

Oefenen

De creatieve grondhouding kun je met behulp van kleine oefeningen dagelijks ‘trainen’. In de workshop startten we met een mini-meditatieoefening die de aandacht naar binnen brengt. Salomé nodigt ons achtereenvolgens uit om voor jezelf vijf dingen te benoemen die je hoort, dan vijf dingen die je om je heen ziet, en dan vijf dingen die je fysiek ervaart. Na even zo naar binnen gekeerd te zijn is de blik op de wereld weer ‘fris’.
De deelnemers werden vervolgens uitgedaagd om na te denken over wat hen vertrouwen geeft over hun handelen bij het begeleiden van een creatief proces. Er komen mooie diverse reacties: van ‘Een kader’, ‘Het idee dat er verschillende opties zijn’, tot een ‘vast stappenplan met ruimte voor chaos’.
Ook op de vraag welk symbool, zinnetje of beeld je kunt oproepen als je het nodig hebt gaf diverse mooie reacties van de deelnemers. ‘Mijn voeten voelen op de grond’, ‘Het beeld van een klas die helemaal meegaat in mijn verhaal’, ‘De zon’ en meer.

Janneke Bakker deelt haar ervaringen als leerkracht en gaat ook in op de valkuil om ‘toch graag aan het eind iets af te willen hebben, een resultaat”. Aan de hand van drie typen leerlingen gaan we in gesprek over hoe een kind verder geholpen kan worden als het creatieve proces stokt. Bijvoorbeeld Jip, een kind dat gelijk enthousiast aan een opdracht begint en na vijf minuten vastloopt. De deelnemers zouden onder andere vragen ‘Gaat het niet meer? ‘, ‘Wat heb je al, waarom’? of helpen met structuur aanbrengen.

Tenslotte gaf Nartano Glijn een inkijkje in de rol van een directeur bij het stimuleren van een creatieve grondhouding bij leerkrachten. Hij vertelt hoe hij op zoek ging naar zijn eigen creatieve invulling van een leidinggevende functie. Het lukte hem om verbinding te maken met creatieve kant als muzikant. Hij vraagt de deelnemers wat zij nodig hebben van hun directeur om hen te faciliteren. Meerdere deelnemers noemen dat de beschikking hebben over een fysieke ruimte waar ‘geklooid, muziek gemaakt of ‘op een andere manier lesgegeven’ kan worden van belang is.

In 45 minuten hebben de deelnemers geproefd aan de creatieve grondhouding en hoe je die kunt trainen. Veel meer is te lezen in de Bundel Handelen in het hier en nu. De creatieve grondhouding van de leerkracht.